ช่วงนี้ใครที่ติดตามข่าวสารคงจะได้เห็นข่าวแผ่นดินไหวและสึนามิที่คาบสมุทรโนโตะกันใช่ไหมคะ? ข่าวนี้อาจทำให้เพื่อนๆ หลายคนที่กำลังวางแผนเที่ยวญี่ปุ่นรู้สึกกังวลใจไม่น้อยเลย แต่ในทางกลับกัน สื่อฝั่งยุโรปและอเมริกากลับชื่นชมความสามารถในการรับมือสถานการณ์ฉุกเฉินของญี่ปุ่น ถึงเราจะไม่อยากให้ภัยพิบัติเกิดขึ้น แต่ก็ต้องยอมรับความจริงที่ว่าญี่ปุ่นตั้งอยู่บนแนววงแหวนแปซิฟิก ทำให้ต้องเผชิญกับภัยธรรมชาติบ่อยครั้ง โดยเฉพาะ ‘สึนามิ’ ที่น่ากลัวมากๆ ค่ะ จริงๆ แล้วคำว่า ‘Tsunami’ ในภาษาอังกฤษก็มาจากคำว่า ‘津波’ (Tsunami) ในภาษาญี่ปุ่นที่แปลว่า ‘คลื่นในอ่าว’ นั่นเองค่ะ สำหรับคนไทยอย่างเราอาจจะไม่ค่อยคุ้นเคย วันนี้เราเลยจะมาเล่าให้ฟังเกี่ยวกับสึนามิในญี่ปุ่น พร้อมแนะนำวิธีรับมือที่ถูกต้องกันค่ะ!

สาเหตุที่ทำให้ญี่ปุ่นเกิดสึนามิบ่อยครั้ง

ประเทศญี่ปุ่นก็เหมือนกับไต้หวันค่ะ จะเป็นประเทศที่เกิดแผ่นดินไหวบ่อยครั้ง เนื่องจากตำแหน่งที่ตั้งทางภูมิศาสตร์ของญี่ปุ่นนั้นอยู่บนจุดที่แผ่นเปลือกโลกขนาดใหญ่ 4 แผ่นมาบรรจบกัน ได้แก่ แผ่นยูเรเซีย, แผ่นแปซิฟิก, แผ่นทะเลฟิลิปปินส์ และแผ่นอเมริกาเหนือ การเคลื่อนที่ชนกันและบีบอัดกันของแผ่นเปลือกโลกเหล่านี้จึงเป็นสาเหตุหลักที่ทำให้เกิดแผ่นดินไหวบ่อยครั้ง

และเมื่อแผ่นดินไหวเกิดขึ้นใต้ทะเล ก็อาจทำให้พื้นทะเลเกิดการยกตัวขึ้นหรือยุบตัวลงอย่างฉับพลัน ซึ่งจะผลักมวลน้ำทะเลมหาศาลให้กลายเป็นคลื่นยักษ์ที่เรียกว่า ‘สึนามิ’ ด้วยความที่ญี่ปุ่นเป็นประเทศหมู่เกาะที่ถูกล้อมรอบด้วยทะเลทั้งสี่ด้าน ประกอบกับตำแหน่งทางภูมิศาสตร์ที่พิเศษนี้เอง ทำให้สึนามิสามารถเคลื่อนตัวเข้าถึงชายฝั่งได้อย่างรวดเร็วและบ่อยครั้งค่ะ

ตัวอย่างที่ชัดเจนและยังอยู่ในความทรงจำของหลายๆ คนก็คือเหตุการณ์แผ่นดินไหวครั้งใหญ่ทางภาคตะวันออกของญี่ปุ่น (โทโฮคุ) เมื่อวันที่ 11 มีนาคม 2011 ซึ่งสึนามิที่เกิดตามมาได้สร้างความสูญเสียทั้งชีวิตและทรัพย์สินอย่างมหาศาล จากข้อมูลหลายแหล่งยืนยันว่า จำนวนผู้เสียชีวิตจากสึนามิในครั้งนั้นสูงกว่าแผ่นดินไหวหลายเท่าเลยทีเดียวค่ะ ดังนั้น หากเราไปเที่ยวญี่ปุ่น นอกจากจะต้องมีความรู้เรื่องการรับมือแผ่นดินไหวแล้ว การเตรียมพร้อมรับมือสึนามิจึงเป็นสิ่งสำคัญอย่างยิ่งที่นักท่องเที่ยวอย่างเราต้องรู้ไว้ค่ะ

จะรับมือกับสึนามิได้อย่างไร? ก่อนอื่นมาทำความรู้จักเทคโนโลยีพยากรณ์สึนามิของญี่ปุ่นกัน

เพื่อรับมือกับภัยคุกคามที่เกิดขึ้นแบบนี้ ญี่ปุ่นได้พัฒนา ‘ระบบเตือนภัยสึนามิ’ ที่ล้ำสมัยขึ้นมาค่ะ หนึ่งในนั้นคือทุ่นลอยระบบดาวเทียมนำทางสากล (GNSS) ที่เริ่มใช้งานมาตั้งแต่ปี 2004 ทุ่นเหล่านี้จะทำหน้าที่ตรวจวัดความผันผวนของระดับน้ำทะเลด้วยความแม่นยำสูง และทำงานเชื่อมโยงกับเครือข่ายข้อมูลคลื่นทะเลทั่วประเทศสำหรับท่าเรือและอ่าว (NOWPHAS) อย่างแม่นยำ อีกหนึ่งระบบที่สำคัญไม่แพ้กันก็คือ ระบบเครือข่ายใต้ทะเลลึกสำหรับแผ่นดินไหวและสึนามิ (DONET) ซึ่งประกอบด้วยเครื่องวัดความดันและเครื่องวัดแผ่นดินไหวใต้ทะเล ทำให้สามารถส่งข้อมูลที่รวดเร็วและเชื่อถือได้ หลังเหตุการณ์แผ่นดินไหวครั้งใหญ่ในปี 2011 ญี่ปุ่นยังได้ติดตั้งเครือข่ายสังเกตการณ์ใต้ทะเล S-net ซึ่งมีสถานีสังเกตการณ์ถึง 150 แห่ง พร้อมด้วยเครื่องมือที่ทันสมัยและการคำนวณด้วย AI ช่วยให้การพยากรณ์และเตือนภัยสึนามิขนาดใหญ่มีความแม่นยำและรวดเร็วยิ่งขึ้นค่ะ

คู่มือเอาตัวรอดเมื่อเกิดสึนามิระหว่างเที่ยวญี่ปุ่น

หากเพื่อนๆ กำลังเที่ยวญี่ปุ่นอยู่ การรู้วิธีปฏิบัติตัวให้ปลอดภัยเมื่อเกิดสึนามิเป็นสิ่งสำคัญที่สุดเลยค่ะ อย่างแรกเลยคือต้องทำความคุ้นเคยกับเส้นทางอพยพและตำแหน่งที่หลบภัยในพื้นที่ที่เราอยู่ เมืองชายฝั่งส่วนใหญ่ในญี่ปุ่นจะมีป้ายบอกเส้นทางอพยพและสัญลักษณ์ที่หลบภัยสึนามิที่เห็นได้ชัดเจน การจดจำสัญลักษณ์เหล่านี้ไว้เป็นสิ่งแรกที่นักท่องเที่ยวอย่างเราควรทำเลย

ต่อมา คอยติดตามข้อมูลความปลอดภัยและระบบแจ้งเตือนจากหน่วยงานท้องถิ่นและโรงแรมที่พัก หากมีประกาศเตือนภัยสึนามิ ให้รีบอพยพไปยังที่สูงหรือที่หลบภัยในอาคารทันที ‘อย่ารอ’ จนเห็นคลื่นสึนามิกับตาแล้วค่อยหนีนะคะ เพราะมันอาจจะสายเกินไป

อ่านภาษาญี่ปุ่นไม่ออก? กลัวว่าจะรับข้อมูลข่าวสารช้าไป? ไม่ต้องกังวลค่ะ! ก่อนมาเที่ยวญี่ปุ่น ขอแนะนำให้ติดตั้งแอปพลิเคชันป้องกันภัยพิบัติ ‘Safety tips’ ที่จัดทำโดยองค์การส่งเสริมการท่องเที่ยวแห่งประเทศญี่ปุ่น (JNTO) ไว้ก่อนค่ะ ระบบจะส่งข้อมูลที่จำเป็นต่อการป้องกันภัยพิบัติให้นักท่องเที่ยวเป็นคนแรกๆ และที่สำคัญคือ แอปนี้รองรับหลายภาษา สะดวกมากๆ ต้องติดตั้งไว้เลยนะคะ

■ ลิงก์สำหรับติดตั้ง

การเรียนรู้วิธีป้องกันตัวเมื่อภัยมาถึงเป็นสิ่งสำคัญอย่างยิ่งค่ะ การทำความเข้าใจและเตรียมตัวให้พร้อม จะช่วยให้เราสามารถท่องเที่ยวชมความงดงามของประเทศญี่ปุ่นได้อย่างสบายใจ และยังมั่นใจได้ว่าเราจะปลอดภัยเมื่อเกิดเหตุการณ์ไม่คาดฝันขึ้นค่ะ เที่ยวให้สนุกและปลอดภัยนะคะ!